Jesteście ważniejsi niż wiele wróbli

Napisano 16 października 2020 Autor: ks. RafałW Komentarze biblijne

Piątek, 16 pażdziernika, Wspomnienie św. Jadwigi Śląskiej

Łk 12,1-7

¹ Kiedy ogromne tłumy zebrały się koło Niego, tak że jedni cisnęli się na drugich, zaczął mówić najpierw do swoich uczniów: «Strzeżcie się kwasu, to znaczy obłudy faryzeuszów. ² Nie ma bowiem nic ukrytego, co by nie wyszło na jaw, ani nic tajemnego, co by się nie stało wiadome. ³ Dlatego wszystko, co powiedzieliście w mroku, w świetle będzie słyszane, a coście w izbie szeptali do ucha, głoszone będzie na dachach. ⁴ A mówię wam, przyjaciołom moim: Nie bójcie się tych, którzy zabijają ciało, a potem nic już więcej uczynić nie mogą. ⁵ Pokażę wam, kogo się macie obawiać: bójcie się Tego, który po zabiciu ma moc wtrącić do piekła. Tak, mówię wam: Tego się bójcie! ⁶ Czyż nie sprzedają pięciu wróbli za dwa asy? A przecież żaden z nich nie jest zapomniany w oczach Bożych. ⁷ U was zaś nawet włosy na głowie wszystkie są policzone. Nie bójcie się: jesteście ważniejsi niż wiele wróbli.

Ataki ze strony faryzeuszów i uczonych w Piśmie (por. Łk 11,53-54) nie przeszkadzają we wzroście popularności Jezusa, wokół którego gromadzą się „ogromne tłumy”. Przychodzą oni, by przysłuchiwać się Jego nauczaniu i przekonać się o wyjątkowości Jego osoby. Zanim jednak Pan do nich przemówi, zwraca się do swoich uczniów, nawiązując do właśnie zakończonej dyskusji z faryzeuszami i uczonymi w Prawie: „Strzeżcie się kwasu, to znaczy obłudy faryzeuszów” (12,1). W Księdze Wyjścia mowa jest o tym, iż Izraelici tuż przed wyjściem z Egiptu mieli usunąć ze swoich domów wszelki kwas, czyli zaczyn, jaki używano przy wypieku chleba (por. Wj 12,15). Ta niewielka ilość surowego ciasta z poprzedniego wypieku, dodawana do nowej porcji ciasta w celu zainicjowania procesu fermentacyjnego, jest symbolem ciągłości. Opuszczając Egipt, potomkowie Abrahama rozpoczynali nowy rozdział w swoich dziejach, całkowicie zdając się na Boże prowadzenie. Ponadto w trakcie wędrówki przez pustynię karmieni byli manną, czyli chlebem z nieba. Jezus łączy zakwas (gr. dzume – „zakwas, zaczyn, drożdże”) z obłudą (gr. hypokrisis – „udawanie, obłuda”) faryzeuszów, którą przed chwilą napiętnował. Podkreśla, że faryzejska postawa, polegająca na zachowywaniu zewnętrznych pozorów pobożności, stanowi zagrożenie dla Jego uczniów. Jak potem napisze św. Paweł: „drobina kwasu całe ciasto zakwasza” (1 Kor 5,6; por. Ga 5,9).

Pan kontynuuje: „Nie ma bowiem nic ukrytego, co by nie wyszło na jaw, ani nic tajemnego, co by się nie stało wiadome. Dlatego wszystko, co powiedzieliście w mroku, w świetle będzie słyszane, a coście w izbie szeptali do ucha, głoszone będzie na dachach” (Łk 12,2-3). Niespójność między zewnętrznymi pozorami a ukrytą rzeczywistością serca w którymś momencie wyjdzie na jaw. Wcześniej podobny ciąg kontrastujących ze sobą twierdzeń dotyczących tego, co tajemne, a co zostanie ukazane w świetle, miał pozytywną funkcję i odnosił się do Słowa Bożego (por. 8,17). Również w tym wypadku słowa Jezusa można odnieść do świadectwa uczniów o Nim, gdyż wiara w Niego w głębi serca i wyrzekanie się Go publicznie również byłyby formą obłudy (por. 12,8-9).

Do takiego wyparcia się Jezusa mógłby skłonić uczniów lęk przed prześladowaniami, dlatego Pan dodaje: „A mówię wam, przyjaciołom moim: Nie bójcie się tych, którzy zabijają ciało, a potem nic już więcej uczynić nie mogą. Pokażę wam, kogo się macie obawiać: bójcie się Tego, który po zabiciu ma moc wtrącić do piekła. Tak, mówię wam: Tego się bójcie!” (12,4-5). Zwróćmy uwagę, że Jezus zwraca się tutaj uczniów, nazywając ich „przyjaciółmi” (gr. filos – „przyjaciel, ulubieniec”). Poucza ich, by nie obawiali się ludzi, którzy mogą co najwyżej zabić ich ciało, lecz by pielęgnowali w sobie bojaźń Bożą, gdyż to właśnie od Boga zależy ich życie wieczne. Ma On bowiem moc wtrącić do piekła. Użyty tutaj grecki rzeczownik geena pochodzi od hebrajskiego wyrażenia ge-hinnom, czyli „Dolina Hinnom” (por. Joz 15,8). Chodzi o dolinę znajdującą się na południowy wschód o Jerozolimy, która za czasów Achaza i Manassesa była miejscem składania ofiar z dzieci (por. 2 Krn 28,4; 33,6). Według Jeremiasza zamiarem Boga jest, by w przyszłości na tej dolinie spoczęło piętno śmierci i nieczystości (por. Jr 7,31-33; 19, 2-13). Izajasza ukazuje ją jako symbol ostatecznej kary, przeznaczonej złym ludziom (por. Iz 66,24). Jezus ukazuje uczniom, że wartość ich życie ziemskiego jest względna, gdyż ostatecznie ich celem jest życie wieczne (por. Łk 10,25-28; 18,18-22.29-30). W Dziejach Apostolskich Piotr i pozostali apostołowie powiedzą: „Trzeba bardziej słuchać Boga niż ludzi” (Dz 5,29).

Bojaźń Pańska to równocześnie ufność w Bożą opatrzność i opiekę: „Czyż nie sprzedają pięciu wróbli za dwa asy? A przecież żaden z nich nie jest zapomniany w oczach Bożych. U was zaś nawet włosy na głowie wszystkie są policzone. Nie bójcie się: jesteście ważniejsi niż wiele wróbli” (Łk 12,6-7; por. Łk 12,22-32). Kto powierza swoje życie Bogu, nie musi obawiać się prześladowców. Tym razem Jezus argumentuje, zaczynając do tego, co ma mniejsze znaczenie, by dojść do tego, co ma znaczenie większe. Skoro Bóg troszczy się o wróble, których wartość jest niewielka (jeden as był szesnastą częścią denara, który zwyczajowo wypłacano na koniec dnia pracy), tym bardziej troszczy się o ludzi, którzy są o wiele bardziej ważni niż wróble. Bóg wie, ile każdy z nas ma włosów na głowie, dlatego tym bardziej nie obce są Mu także nasze troski i obawy.

Czy podobnie jak tłumy z dzisiejszej Ewangelii „cisnę się” do Jezusa, by być blisko Niego i słuchać Jego słowa? Czy w mojej codzienności, zwłaszcza jeżeli chodzi o wiarę, wystrzegam się obłudy? Czego obawiam się, gdy przychodzi wyznać wiarę w Jezusa? Czy ufam bożej opatrzności?

Biada wam!

Napisano 14 października 2020 Autor: ks. RafałW Komentarze biblijne

Środa, 14 października

Łk 11,42-46

⁴² Lecz biada wam, faryzeuszom, bo dajecie dziesięcinę z mięty i ruty, i z wszelkiej jarzyny, a pomijacie sprawiedliwość i miłość Bożą. Tymczasem to należało czynić, i tamtego nie pomijać. ⁴³ Biada wam, faryzeuszom, bo lubicie pierwsze miejsce w synagogach i pozdrowienia na rynku. ⁴⁴ Biada wam, bo jesteście jak groby niewidoczne, po których ludzie bezwiednie przechodzą». ⁴⁵ Wtedy odezwał się do Niego jeden z uczonych w Prawie: «Nauczycielu, słowami tymi także nam ubliżasz». ⁴⁶ On odparł: «I wam, uczonym w Prawie, biada! Bo nakładacie na ludzi ciężary nie do uniesienia, a sami nawet jednym palcem ciężarów tych nie dotykacie.

W trakcie uczty w domu jednego z faryzeuszy Jezus wypowiada szereg „biada” pod adresem faryzeuszów i uczonych w Prawie (por. 11,42-52). Dzisiejsze czytanie ewangeliczne przytacza cztery pierwsze: trzy przeciwko faryzeuszom i jedno przeciwko uczonym w Piśmie. Sama formuła „biada” pojawia się już u starotestamentalnych proroków, którzy za jej pomocą ostrzegali niesprawiedliwych przed nadchodzącym Bożym sądem (por. Iz 5,8-24). U Łukasza Pan posłużył się tą formułą wcześniej, w Kazaniu na równinie, gdzie cztery „biada” kontrastowały z czterema „błogosławieństwami” (por. Łk 6,20-26). Tutaj natomiast „biada” kontrastują z błogosławieństwem wobec tych, którzy słuchają słowa Bożego i zachowują je: „Tak, błogosławieni są raczej ci, którzy słuchają słowa Bożego i [go] przestrzegają” (11,28).

„Lecz biada wam, faryzeuszom, bo dajecie dziesięcinę z mięty i ruty, i z wszelkiej jarzyny, a pomijacie sprawiedliwość i miłość Bożą. Tymczasem to należało czynić, i tamtego nie pomijać” (11,42). Wg Prawa Mojżeszowego dziesiątą część płodów należało postrzegać jako należącą do Pana. Miała ona służyć jako utrzymanie dla kapłanów i lewitów pełniących służbę w świątyni oraz jako wsparcie dla ubogich, sierot i wdów (por. Pwt 14,28-29; Tb 1,8). Obejmowała ona zborze, oliwę, wino, woły i owce (por. Lb 18,12; Pwt 14,22-27; Ne 10,36-40). Faryzeusze w swej pobożności poszli jeszcze dalej, uważając, że nie powinno się jeść niczego, z czego nie została oddana dziesięcina. Mówiąc o dziesięcinie z mięty, ruty i wszelkie jarzyny, Jezus ukazuje ich krańcową drobiazgowość w przestrzeganiu przepisów Prawa, której skutkiem było pomijanie tego, co w życiu religijnym najbardziej istotne: sprawiedliwości i miłości Bożej. Oddawanie dziesięciny, nawet z ziół i warzyw, ma sens, ale pod warunkiem, że człowiek pamięta o ubogich i nie zaniedbuje samego Boga.

„Biada wam, faryzeuszom, bo lubicie pierwsze miejsce w synagogach i pozdrowienia na rynku” (Łk 11,43). W tekście greckim pojawia się tutaj czasownik agapao („miłować, kochać kogoś”), który w większości przypadków opisuje relację doskonałej miłości do innych osób, w tym do Boga. Tymczasem faryzeusze miłują pierwsze, a więc najbardziej zaszczytne miejsca w synagogach oraz bycie pozdrawianym na rynku. Ze względu na swoją drobiazgowość w wypełnianiu Prawa uważają, że są godni wszelkich zaszczytów. Zatem drugie biada uderza bezpośrednio w pychę faryzeuszów. Zamiast miłości do bliźniego i do Boga, pielęgnują oni miłość do siebie samych.

„Biada wam, bo jesteście jak groby niewidoczne, po których ludzie bezwiednie przechodzą” (11,44). Za grób często służył prosty dół, który po zakończeniu obrzędów pogrzebowych zasypywano, a potem wykładano matami, drewnem lub płytkami kamiennymi. Bogaci budowali w miejscu pochówku budowle mające przypominać o zmarłej osobie. Za grobowiec mogła też służyć naturalna lub wykuta przez człowieka grota, której wejście zamykano prostokątnymi płytami lub zataczanymi kamieniami. Ciało zmarłego, a zatem także grób, uważano za nieczyste. Kto się go dotknął, nawet nieumyślnie, przez siedem dni pozostawał nieczysty (por. Lb 19,16). Aby do tego nie dochodziło, malowano grób wapnem lub oznaczano bielonym kamieniem. Według Jezusa, faryzeusze są jak groby ukryte i nieoznaczone. Sami są nieczyści, gdyż pomijają najważniejsze przykazania, a w konsekwencji czynią nieczystymi wszystkich, którzy naśladują ich sposób życia.

„I wam, uczonym w Prawie, biada! Bo nakładacie na ludzi ciężary nie do uniesienia, a sami nawet jednym palcem ciężarów tych nie dotykacie” (Łk 11,46). Jako że jeden z uczonych w Prawie Jezusową krytykę faryzeuszy odnosi także do własnej grupy (por. 11,45), Pan w ostatnim dzisiejszym „biada” zwraca się do niego i jemu podobnych. Uczeni w Prawie zajmowali się studiowaniem Prawa oraz wyjaśniali, jak w konkretnej sytuacji powinien zachować się człowiek, by być z zgodzie z jego nakazami. W ten sposób powstała rozbudowana tradycja ustna, która swoimi wskazaniami obejmowała niemalże każdy aspekt codziennego życia. Jezus zarzuca uczonym w Prawie, że ustanawiane przez nich przepisy i zwyczaje są ciężarami nie do uniesienia dla zwykłych Izraelitów. Mało tego, sami uczeni nie chcą dźwigać owych ciężarów, co zazwyczaj odbywało się przez sprytne żonglowanie interpretacjami.

Czy który z dzisiejszych „biada” budzi niepokój w moim sercu? Co jako uczeń Jezusa uważam za moją pierwszą powinność? Jak przeżywam sytuacje, w których jestem przez innych pomijany lub niezauważany? Jaką słabością najbardziej dotykam bliskie mi osoby? Czy mówiąc o chrześcijańskich powinnościach, w pierwszym rzędzie zwracam się do siebie samego?

Bo wielu jest powołanych, lecz mało wybranych

Napisano 11 października 2020 Autor: ks. RafałW Komentarze biblijne2 Komentarze

XXVIII Niedziela Zwykła

Mt 22,1-14

¹ A Jezus znowu mówił do nich w przypowieściach: ² «Królestwo niebieskie podobne jest do króla, który wyprawił ucztę weselną swemu synowi. ³ Posłał więc swoje sługi, żeby zaproszonych zwołali na ucztę, lecz ci nie chcieli przyjść. ⁴ Posłał jeszcze raz inne sługi z poleceniem: „Powiedzcie zaproszonym: Oto przygotowałem moją ucztę; woły i tuczne zwierzęta ubite i wszystko jest gotowe. Przyjdźcie na ucztę!” ⁵ Lecz oni zlekceważyli to i odeszli: jeden na swoje pole, drugi do swego kupiectwa, ⁶ a inni pochwycili jego sługi i znieważywszy, pozabijali. ⁷ Na to król uniósł się gniewem. Posłał swe wojska i kazał wytracić owych zabójców, a miasto ich spalić. ⁸ Wtedy rzekł swoim sługom: „Uczta weselna wprawdzie jest gotowa, lecz zaproszeni nie byli jej godni. ⁹ Idźcie więc na rozstajne drogi i zaproście na ucztę wszystkich, których spotkacie”. ¹⁰ Słudzy ci wyszli na drogi i sprowadzili wszystkich, których napotkali: złych i dobrych. I sala weselna zapełniła się biesiadnikami. ¹¹ Wszedł król, żeby się przypatrzyć biesiadnikom, i zauważył tam człowieka nie ubranego w strój weselny. ¹² Rzekł do niego: „Przyjacielu, jakże tu wszedłeś, nie mając stroju weselnego?” Lecz on oniemiał. ¹³ Wtedy król rzekł sługom: „Zwiążcie mu ręce i nogi i wyrzućcie go na zewnątrz, w ciemności! Tam będzie płacz i zgrzytanie zębów”. ¹⁴ Bo wielu jest powołanych, lecz mało wybranych».

Pierwszymi adresatami przypowieści o zaproszonych na ucztę weselną, podobnie jak w przypadku dwóch poprzednich, o dwóch synach (por. 21,28-32) oraz o przewrotnych rolnikach (por. 21,33-46), są arcykapłani oraz starsi ludu, czyli religijni zwierzchnicy żydowscy, którzy od przybycia Jezusa do Jerozolimy kwestionują Jego działanie (por. 21,15-16.23). Wszystkie trzy przypowieści rzucają negatywne światło na owych przeciwników Pana. Ta o dwóch synach zarzuca im nieposłuszeństwo Bożej woli, zaś ta o przewrotnych rolnikach zapowiada sąd nad tymi, którzy zabili syna właściciela winnicy. Druga i trzecia przypowieść zawierają wiele elementów alegorycznych, czyli odsyłających do oznaczających przez siebie rzeczywistości. Obydwie także można odczytywać w kluczu historii zbawienia.

Obraz uczty pojawia się już w starotestamentalnych tekstach ukazujących prawdę o niezmiennej trosce Boga o swój lud. Na przykład u Izajasza czytamy: „O, wszyscy spragnieni, przyjdźcie do wody, przyjdźcie, choć nie macie pieniędzy! Kupujcie i spożywajcie, dalejże, kupujcie bez pieniędzy i bez płacenia za wino i mleko! Czemu wydajecie pieniądze na to, co nie jest chlebem? I waszą pracę — na to, co nie nasyci? Słuchajcie Mnie, a jeść będziecie przysmaki i dusza wasza zakosztuje tłustych potraw. Nakłońcie uszu i przyjdźcie do Mnie, posłuchajcie Mnie, a dusza wasza żyć będzie” (np. Iz 55,1-3; por. 25,6-10; 65,13). Natomiast w ponawianiu przez króla zaproszenia na ucztę (por. Mt 22,3-4) możemy dostrzec echo zaproszenia, jakie w Księdze Przysłów za pomocą swoich służących przekazuje upersonifikowana Mądrość: „Chodźcie, nasyćcie się moim chlebem, pijcie wino, które zmieszałam. Odrzućcie naiwność, a żyć będziecie, chodźcie prosto drogą rozsądku” (por. Prz 9,5-6). Uczta weselna z dzisiejszej przypowieści symbolizuje czas Mesjasza, Oblubieńca, który przychodzi do swojej Oblubienicy, czyli do Izraela. Potomkowie Abraham są pierwszymi adresatami zbawienia.

Złe traktowanie i zabicie sług posłanych przez króla oraz jego zbrojna odpowiedź (por. Mt 22,5-7) stanowią alegoryczne aluzje do zabijania starotestamentalnych proroków, w tym Jana Chrzciciela. Rozmówcy Jezusa, arcykapłani i starsi ludu oraz ci Izraelici, którzy idą za ich opiniami, wpisują się w zachowanie swoich poprzedników, tym razem nie odrzucając jedynie prorockiego napomnienia, lecz samego Mesjasza. Nie bez znaczenia jest fakt, iż już w roku 70 po Chr. Jerozolima wraz ze świątynią zostaną zburzone, co można odczytać jako znak Bożego sądu nad Izraelem, który nie rozpoznał czasu swego nawiedzenia.

Ponadto warto zauważyć, że słuchacze Jezusa byli przyzwyczajeni do ówczesnej zasady nakazującej spożywanie posiłków wyłącznie w gronie osób należących do tej samej klasy społecznej. Tymczasem król z przypowieści, gdy pierwsi zaproszeni zawodzą, posyła swoje sługi, by zapraszali na ucztę wszystkich ludzi napotkanych na „rozstajnych drogach”, czyli w miejscach, gdzie główna droga miasta wychodziła poza jego granice, przechodząc w wiejski trakt (por. 22,8-10). Zapraszanymi zatem musiały być także osoby o niskim statusie społecznym. Mamy tutaj wyraźną zapowiedź, że dzieło zbawienia dokonane przez Syna Bożego swoim zasięgiem wykroczy poza Izrael, znajdując pozytywną odpowiedź pośród pogańskich narodów.

We wcześniejszej przypowieści o chwaście (por. 13,24-30) gospodarz pozwala, by zborze i chwast rosły razem, a dopiero przy żniwach dochodzi do oddzielenia jednego od drugiego. Również w przypowieści o sieci (por. 13,47-52) rybacy zagarniają z wód jeziora wszelkie ryby, a dopiero na brzegu oddzielają złe od dobrych. Podobnie jest w przypadku osób napotkanych przez sługi na rozstajnych drogach – zaproszenie dostają zarówno źli jak i dobrzy, a selekcja odbywa się dopiero na uczcie, gdy król przygląda się obecnym (por. 22,11). Dobra Nowina o Jezusie przez znany tylko Bogu czas będzie głoszona pośród wszystkich narodów. Ostatecznie jednak nadejdzie dzień sądu, który zdecyduje o wieczności całej ludzkości.

Przypadek biesiadnika, który nie ma na sobie stroju weselnego (por. 22,12-13), wyraża ważną myśl: wierzący mają być stale gotowi na ucztę czasów ostatecznych. Owa gotowość wyraża się poprzez trwanie w Chrystusie oraz czynienie dobrych uczynków. Św. Paweł napisze: „Żyjmy przyzwoicie jak w jasny dzień: nie w hulankach i pijatykach, nie w rozpuście i wyuzdaniu, nie w kłótni i zazdrości. Ale przyobleczcie się w Pana Jezusa Chrystusa i nie troszczcie się zbytnio o ciało, dogadzając żądzom” (Rz 13,13-14). Od Jezusowego ucznia wymaga się czegoś więcej niż tylko wstępnego przyjęcia zaproszenia do bycia „przyjacielem Boga i proroków” (por. Mdr 7,27).

Czy w moich pragnieniach obecna jest myśl o wieczności? Jak odpowiadam na wewnętrzne natchnienia? Czy patrząc na moje codzienne wybory i postawy, mogę stwierdzić, że trwam w Chrystusie?

Błogosławione łono, które Cię nosiło

Napisano 10 października 2020 Autor: ks. RafałW Komentarze biblijne

Sobota, 10 października

Łk 11,27-28

²⁷ Gdy On to mówił, jakaś kobieta z tłumu głośno zawołała do Niego: «Błogosławione łono, które Cię nosiło, i piersi, które ssałeś». ²⁸ Lecz On rzekł: «Tak, błogosławieni są raczej ci, którzy słuchają słowa Bożego i [go] przestrzegają».

We fragmencie poprzedzającym dzisiejsze czytanie ewangeliczne Jezus rozprawia się z zarzutami, iż mocą Belzebuba wypędza złe duchy (por. Łk 11,14-23) oraz przestrzega przed działaniem ducha nieczystego, który szuka wszelkiej sposobności, by zdeprawować serca wierzących (por. 11,24-26).

Usłyszawszy to, jedna z obecnych przy Nim kobiet woła w zachwycie: „Błogosławione łono, które Cię nosiło, i piersi, które ssałeś” (11,27). Wypełnia się w ten sposób proroctwo wypowiedziane przez samą Maryję, która w domu Elżbiety i Zachariasza powiedziała: „Oto bowiem błogosławić mnie będą odtąd wszystkie pokolenia” (1,48). W tej samej scenie Elżbieta mówi o matce Pana: „Błogosławiona [jest], która uwierzyła, że spełnią się słowa powiedziane Jej od Pana” (1,45).

Odpowiadając na reakcję kobiety, Jezus stwierdza: „Tak, błogosławieni są raczej ci, którzy słuchają słowa Bożego i [go] przestrzegają” (11,48). Wcześniej z usta Pana pada podobna wypowiedź: „Moją matką i moimi braćmi są ci, którzy słuchają słowa Bożego i wypełniają je” (8,21). Maryja w rzeczy samej otworzyła swoje serce na dar Bożego błogosławieństwa, przyjmując Słowo przekazane jej przez anioła Gabriela: „Oto ja służebnicaPańska, niech mi się stanie według słowa twego” (1,38). Jako pokorna służebnica Pańska stała się tym samym wzorem dla uczniów Jezusa, którzy również są wezwani do słuchania i wypełniania słowa Bożego.

Czy ludzie spotykający mnie na co dzień widzą we mnie świadka Jezusa? Czy moje życie, czyny i słowa, skłaniają innych do uwielbiania Boga? Czy mogę powiedzieć, że daję się kształtować Słowu?

Proście, a będzie wam dane

Napisano 8 października 2020 Autor: ks. RafałW Komentarze biblijne

Czwartek, 8 października

Łk 11,5-13

⁵ Dalej mówił do nich: «Ktoś z was, mając przyjaciela, pójdzie do niego o północy i powie mu: „Przyjacielu, pożycz mi trzy chleby, ⁶ bo mój przyjaciel przybył do mnie z drogi, a nie mam co mu podać”. ⁷ Lecz tamten odpowie z wewnątrz: „Nie naprzykrzaj mi się! Drzwi są już zamknięte i moje dzieci są ze mną w łóżku. Nie mogę wstać i dać tobie”. ⁸ Powiadam wam: Chociażby nie wstał i nie dał z tego powodu, że jest jego przyjacielem, to z powodu jego natręctwa wstanie i da mu, ile potrzebuje. ⁹ I Ja wam powiadam: Proście, a będzie wam dane; szukajcie, a znajdziecie; kołaczcie, a zostanie wam otworzone. ¹⁰ Każdy bowiem, kto prosi, otrzymuje; kto szuka, znajduje; a kołaczącemu zostanie otworzone. ¹¹ Jeżeli któregoś z was, ojców, syn poprosi o chleb, czy poda mu kamień? Albo o rybę, czy zamiast ryby poda mu węża? ¹² Lub też gdy prosi o jajko, czy poda mu skorpiona? ¹³ Jeśli więc wy, choć źli jesteście, umiecie dawać dobre dary swoim dzieciom, to o ileż bardziej Ojciec z nieba udzieli Ducha Świętego tym, którzy Go proszą».

Wczoraj rozważaliśmy fragment Trzeciej Ewangelii, w którym Jezus, odpowiadając na prośbę uczniów, uczy ich modlitwy i przekazuje tzw. „Modlitwę Pańską” (Łk 11,1-4; por. Mt 6,9-13). W dzisiejszej perykopie Pan w swoich wypowiedziach rozwija temat modlitwy. Najpierw opowiada krótką przypowieść o natrętnym przyjacielu (11,5-8), a następnie aplikuje jej treść do codziennego życia uczniów (11,9-13).

Przypowieść oparta jest o łatwą do wyobrażenia sytuację z codziennego życia ówczesnych mieszkańców Palestyny: „Ktoś z was, mając przyjaciela, pójdzie do niego o północy i powie mu: Przyjacielu, pożycz mi trzy chleby, bo mój przyjaciel przybył do mnie z drogi, a nie mam co mu podać” (11,5-6). Rozpoczynające wyrażenie „któż z was” ma bezpośrednio zaangażować słuchaczy/czytelników (por. 12,25; 14,28; 15,4; 17,7). Otóż jakiś wędrowiec przybywa do swego przyjaciela i chociaż jest już późna pora, zostaje przez niego przyjęty. Do dzisiaj na Bliskim Wschodzie jednym z podstawowych praw regulujących życie społeczne jest prawo gościnności, zwłaszcza w przypadku przyjaciół. Mędrzec Syrach pisze: „Wierny przyjaciel potężną obroną, kto go znalazł, skarb znalazł” (Syr 6,14). Gospodarz z przypowieści nie ma chleba, dlatego udaje się do swojego przyjaciela, by pożyczyć od niego trzy chleby, czyli tyle, ile spożywano podczas normalnego posiłku.

Do głosu dochodzi niestosowność pory, o której przyjaciel budzi przyjaciela: „Lecz tamten odpowie z wewnątrz: Nie naprzykrzaj mi się! Drzwi są już zamknięte i moje dzieci są ze mną w łóżku. Nie mogę wstać i dać tobie” (Łk 11,7). Większość domów w tamtym czasie składało się tylko z jednej izby, służącej jako kuchnia, pokój gościnny i sypialnia. Wieczorem na podłodze rozkładano materac, na którym kładła się do snu cała rodzina. Dlatego udzielenie pomocy proszącemu wiązało się z obudzeniem wszystkich domowników.

Gdyby więzy przyjaźni okazały się niewystarczające, skutek odniesie zwykła ludzka natarczywość: „Chociażby nie wstał i nie dał z tego powodu, że jest jego przyjacielem, to z powodu jego natręctwa wstanie i da mu, ile potrzebuje” (11,8). Ten, który już leży z rodziną w łóżku, dojdzie do wniosku, że i tak nie zaśnie, dopóki nie pozbędzie się swojego nieustępliwego przyjaciela. Warto zauważyć, że w końcówce przypowieści doszło do zmiany perspektywy. O ile na początku słuchacze mieli utożsamiać się z człowiekiem leżącym w łóżku, tutaj mają wczuć się w sytuację przyjaciela stojącego na zewnątrz, wytrwale proszącego o pomoc.

Opierając się na przesłaniu przypowieści – usilna i wytrwała prośba musi być wysłuchana – Jezus formułuje trzy wezwania dotyczące modlitwy Jego uczniów: „I Ja wam powiadam: Proście, a będzie wam dane; szukajcie, a znajdziecie; kołaczcie, a zostanie wam otworzone. Każdy bowiem, kto prosi, otrzymuje; kto szuka, znajduje; a kołaczącemu zostanie otworzone” (11,9-10). Pierwsza para słów – „prosić” i „dać” – występuje w tekstach biblijnych zarówno w sensie religijnym, jak i świeckim (np. 1 Sm 1,17; 2 Krn 1,7; Mt 6,8). Strona bierna „będzie wam dane” wskazuje na Boga, który udzieli wszystkiego, czego proszący potrzebuje. Druga para słów – „szukać” i znaleźć” – również pojawia się w wielu miejscach Pisma Świętego (np. Pwt 4,29; Iz 65,1; Jr 29,13). Trzecia para słów – „kołatać” i „otworzyć” – nawiązuje bezpośrednio do przypowieści. Jezus wobec uczniów wyraża pewność, że każda modlitwa mająca charakter prośby, szukania lub usilnego pukania będzie przez Boga wysłuchana.

W kolejnych zdaniach Pan powołując się na trzy przykłady z relacji ojciec – dzieci, by ukazać modlitwę w kontekście ojcostwa samego Boga oraz daru Ducha Świętego, o którego mają prosić uczniowie: „Jeżeli któregoś z was, ojców, syn poprosi o chleb, czy poda mu kamień? Albo o rybę, czy zamiast ryby poda mu węża? Lub też gdy prosi o jajko, czy poda mu skorpiona? Jeśli więc wy, choć źli jesteście, umiecie dawać dobre dary swoim dzieciom, to o ileż bardziej Ojciec z nieba udzieli Ducha Świętego tym, którzy Go proszą” (11,11-13).

Czego najbardziej szukam w moim życiu? Czy rozmawiam o tym na modlitwie z Ojcem niebieskim? Czy na modlitwie wytrwale proszę, szukam i kołaczę? Czy pośród różnych próśb wyrażanych przeze mnie na modlitwie pojawia się także prośba o dar Ducha?

Dzieło Biblijne im. św. Jana Pawła II Diecezji Siedleckiej

Miesiąc: Październik 2020