Środa, 10 czerwca

Mt 5,17-19

¹⁷ Nie sądźcie, że przyszedłem znieść Prawo albo Proroków. Nie przyszedłem znieść, ale wypełnić. ¹⁸ Zaprawdę bowiem, powiadam wam: Dopóki niebo i ziemia nie przeminą, ani jedna jota, ani jedna kreska nie zmieni się w Prawie, aż się wszystko spełni. ¹⁹ Ktokolwiek więc zniósłby jedno z tych przykazań, choćby najmniejszych, i uczyłby tak ludzi, ten będzie najmniejszy w królestwie niebieskim. A kto je wypełnia i uczy wypełniać, ten będzie wielki w królestwie niebieskim.

W kolejnym fragmencie Kazania na Górze (Mt 5-7), Jezus ukazuje swój stosunek do Prawa i Proroków, czyli do ogółu świętych Pism Izraela (por. 7,12; 22,40). Kwestia ta jest szczególnie ważna w kontekście polemiki, jaką od samego początku swej publicznej działalności, musi On prowadzić z przedstawicielami ówczesnych elit żydowskich. Podobna polemika, chwilami nie mniej ostra, będzie prowadzona przez pierwotny Kościół, zwłaszcza po zburzeniu świątyni jerozolimskiej w roku 70, kiedy to rodzić się będzie nowa forma religii żydowskiej, judaizm rabiniczny.

Wbrew opinii przeciwników Jezusa, Jego celem nie jest zniesienie Prawa lub Proroków, lecz urzeczywistnienie wszystkiego, co zapowiadał Stary Testament: „Nie sądźcie, że przyszedłem znieść Prawo albo Proroków. Nie przyszedłem znieść, ale wypełnić” (5,17). W Ewangelii Mateusza czasownik „wypełniać” (gr. pleroo) rzadko oznacza „wykonywać”. Najczęściej pojawia się we fragmentach, w których podkreślone zostaje, że w Chrystusie dokonało się zrealizowanie starotestamentowych oczekiwań. Odpowiadając uczniom Jana Chrzciciela, którzy w jego imieniu pytali, czy jest On zapowiadanym Mesjaszem, Jezus mówi: „Idźcie i oznajmijcie Janowi to, co słyszycie i na co patrzycie: niewidomi wzrok odzyskują, chromi chodzą, trędowaci zostają oczyszczeni, głusi słyszą, umarli zmartwychwstają, ubogim głosi się Ewangelię” (11,4-5). Tym samym Jezus podkreśla, że w Jego działalności realizują się prorockie zapowiedzi (por. Iz 35,5n; 61,1). Natomiast chwilę później, dając wobec zgromadzonych tłumów świadectwo o Janie Chrzcicielu, Pan rozciąga charakter proroctwa także na Prawo: „Wszyscy bowiem Prorocy i Prawo prorokowali aż do Jana” (11,13). Jezus urzeczywistnia Prawo i Proroków całym swoim ziemskim życiem. Kulminacja tego urzeczywistniania ma miejsce w wydarzeniach paschalnych, w Jego męce, śmierci i zmartwychwstaniu. W tym miejscu warto także wspomnieć o licznych cytatach ze ST, na które powołuje się Mateusz, opisując kolejne wydarzenia z życia Jezusa (np. 1,22; 4,15-16; 8,17; 12,18-21; 21,5; 27,9-10).

W Ewangelii Mateusza aż trzydzieści jeden razy Jezus używa uroczystej formuły „zaprawdę bowiem, powiadam wam” (dosł. „Amen, bowiem powiadam wam”, 5,18), by podkreślić jakiś element swojego nauczania. Tutaj używa jej, by uwypuklić trwały charakter Prawa. Jezus nie postrzega siebie samego ani swojego nauczania w opozycji do biblijnego judaizmu. Wręcz przeciwnie, pragnie wpisać się w religijne dziedzictwo Izraela jako doskonały komentator Prawa. W swojej wykładni wykracza poza tradycyjne rozumienie poszczególnych przykazań, a przede wszystkim wskazuje na ich ostateczny cel. Przykładem jest sekcja tzw. antytez (5,21-48), w której, odnosząc się do konkretnych przykazań, Jezus pokazuje, że wierność Prawu: niekiedy wymaga interioryzacji jego nakazów, bez umniejszania ich dosłownego znaczenia (5,21-30), czasami wymusza przestrzegania wyższych standardów, niż to jest wyrażone w Prawie (5,31-37), niekiedy wreszcie prowadzi do odstąpienia od przywilejów, jakie się ma według Prawa (5,38-42), by naśladować miłosierdzie Ojca (5,43-48).

Jezus zatem nie znosi Prawa. Jednakże wraz z ukazaniem jego głębszego sensu, nadaje mu nową rolę. W tym sensie każda jota (najmniejsza litera greckiego alfabetu) i każda kreska (gr. keraia, termin kaligraficzny oznaczający cześć zapisywanej litery) mają być zachowane, „dopóki niebo i ziemia nie przeminą (…) aż się wszystko spełni” (5,18). Prawo zachowuje status słowa objawionego przez Boga. W dalszym ciągu jest zobowiązujące: „kto je wypełnia i uczy wypełniać, ten będzie wielki w królestwie niebieskim” (5,19). Nowość polega na tym, że uczniowie mają zachowywać Prawo, uwzględniając interpretację przekazaną przez Mistrza.

Czy czytam Stary Testament, posługując się kluczem, jakim jest nauczanie i osoba Jezusa?