Piątek, 11 września

Łk 6,39-42

³⁹ Opowiedział im też przypowieść: «Czy może niewidomy prowadzić niewidomego? Czy nie wpadną w dół obydwaj? ⁴⁰ Uczeń nie przewyższa nauczyciela. Lecz każdy, dopiero w pełni wykształcony, będzie jak jego nauczyciel. ⁴¹ Czemu to widzisz drzazgę w oku swego brata, a nie dostrzegasz belki we własnym oku? ⁴² Jak możesz mówić swemu bratu: „Bracie, pozwól, że usunę drzazgę, która jest w twoim oku”, podczas gdy sam belki w swoim oku nie widzisz? Obłudniku, usuń najpierw belkę ze swego oka, a wtedy przejrzysz, ażeby usunąć drzazgę z oka brata swego.

Rozważamy dzisiaj jedną z końcowych perykop tzw. Mowy na równinie (Łk 6,17-49). Od poprzedzającego fragmentu oddziela ją wzmianka narracyjna ewangelisty – „Opowiedział im też przypowieść”, która równocześnie określa gatunek literacki następujących pouczeń: zbudowane są one na zasadzie porównania wzajemnych relacji żyjących we wspólnocie uczniów do określonych, chociaż niecodziennych sytuacji z życia.

Serię pouczeń otwierają dwa pytania: „Czy może niewidomy prowadzić niewidomego? Czy nie wpadną w dół obydwaj?” (6,39). Doświadczenie życiowe podpowiada, że przewodnikiem niewidomego powinien być ktoś, kto zna drogę oraz widzi ewentualne przeszkody, które na niej się znajdują. Podobne wypowiedzi wielokrotnie pojawiają się w literaturze starożytnej. Platon pisze o ludziach zaślepionych rządzą pieniędzy, którzy usiłują odgrywać w państwie rolę przewodników. Według Filona Aleksandryjskiego uganianie się za bogactwem oznacza opieranie się na ślepym. Zaś św. Paweł krytykuje Żydów przekonanych, że dzięki znajomości Prawa mogą być przewodnikami ślepych, czyli nieznających nakazów Mojżeszowych (por. Rz 2,19).

Rozwijając swoją myśl, Jezus dodaje: „Uczeń nie przewyższa nauczyciela. Lecz każdy, dopiero w pełni wykształcony, będzie jak jego nauczyciel” (Łk 6,40). Kto jeszcze jest uczniem, nie powinien wynosić się ponad tych, którzy mają mniejszą wiedzę ani zmieniać hierarchii istniejącej w świecie nauki. W starożytności prześcignięcie mistrza było trudne ze względu na sposób przekazywania wiedzy. Najczęściej dokonywało się to poprzez nauczanie ustne (na książki, a raczej zwoje stać było niewielu). Dlatego uczeń mógł osiągnąć tylko taką wiedzę, jaką miał nauczyciel. Dopiero po ukończeniu nauki i rozstaniu się z mistrzem, mógł ewentualnie poprzez własne obserwacje i przemyślenia dodać do poprzednio zdobytej wiedzy wyniki własnych badań. Jezus uświadamia swoim uczniom, że ich ideałem powinno być upodobnienie się do ich Nauczyciela. Nie są bowiem w stanie prześcignąć Jego wszechwiedzy i duchowego doświadczenia. Ponadto, gdyby ulegli pysze i będąc uczniami próbowali dogrywać rolę nauczycieli wobec innych uczniów, staliby się podobni do owego niewidomego prowadzącego po nieznanej drodze innego niewidomego.

Idąc dalej, Pan opowiada przypowieść o dwóch braciach, których zmysł wzroku został zaburzony: „Czemu to widzisz drzazgę w oku swego brata, a nie dostrzegasz belki we własnym oku?  Jak możesz mówić swemu bratu: „Bracie, pozwól, że usunę drzazgę, która jest w twoim oku”, podczas gdy sam belki w swoim oku nie widzisz? Obłudniku, usuń najpierw belkę ze swego oka, a wtedy przejrzysz, ażeby usunąć drzazgę z oka brata swego” (6,41-42). Jednemu z braci do oka wpadła drzazga (gr. karfos – „źdźbło, słomka, drzazga”), drugiemu zaś cała belka (gr. dokos – „krokiew, belka”). Jezus świadomie używa przesady (hiperboli), by podkreślić ważną prawdę. Otóż człowiek, który ma całkowicie zaburzony wzrok (drugi brat), nie jest w stanie widzieć na tyle, by uleczyć inną osobę (pierwszy brat). Ponownie zatem mamy tu do czynienia z kimś, kto w rzeczywistości jest niewidomy, lecz udaje, że z jego wzrokiem jest wszystko w porządku. Jezus po raz kolejny krytykuje postawę obłudników, którzy dostrzegają drobne potknięcia swoich braci, lecz swoich wielkich uchybień nie zauważają i nie chcą naprawić.

Czy mam w sobie pokorę ucznia? W czym ostatnio próbuję naśladować Jezusa? Czy odrzucam pokusę wytykania błędów innych osób, w celu odwrócenia uwagi od moich upadków?