XXXIII Niedziela Zwykła

Mt 25,14-30

¹⁴ Podobnie też [jest z królestwem niebieskim] jak z pewnym człowiekiem, który mając się udać w podróż, przywołał swoje sługi i przekazał im swój majątek. ¹⁵ Jednemu dał pięć talentów, drugiemu dwa, trzeciemu jeden, każdemu według jego zdolności, i odjechał. Zaraz ¹⁶ ten, który otrzymał pięć talentów, poszedł, puścił je w obieg i zyskał drugie pięć. ¹⁷ Tak samo i ten, który dwa [otrzymał]; on również zyskał drugie dwa. ¹⁸ Ten zaś, który otrzymał jeden, poszedł i, rozkopawszy ziemię, ukrył pieniądze swego pana. ¹⁹ Po dłuższym czasie powrócił pan owych sług i zaczął rozliczać się z nimi. ²⁰ Wówczas przyszedł ten, który otrzymał pięć talentów. Przyniósł drugie pięć i rzekł: Panie, przekazałeś mi pięć talentów, oto drugie pięć talentów zyskałem. ²¹ Rzekł mu pan: Dobrze, sługo dobry i wierny! Byłeś wierny w rzeczach niewielu, nad wieloma cię postawię: wejdź do radości twego pana! ²² Przyszedł również i ten, który otrzymał dwa talenty, mówiąc: Panie, przekazałeś mi dwa talenty, oto drugie dwa talenty zyskałem. ²³ Rzekł mu pan: Dobrze, sługo dobry i wierny! Byłeś wierny w rzeczach niewielu, nad wieloma cię postawię: wejdź do radości twego pana! ²⁴ Przyszedł i ten, który otrzymał jeden talent, i rzekł: Panie, wiedziałem, żeś jest człowiek twardy: żniesz tam, gdzie nie posiałeś, i zbierasz tam, gdzie nie rozsypałeś. ²⁵ Bojąc się więc, poszedłem i ukryłem twój talent w ziemi. Oto masz swoją własność! ²⁶ Odrzekł mu pan jego: Sługo zły i gnuśny! Wiedziałeś, że żnę tam, gdzie nie posiałem, i zbieram tam, gdzie nie rozsypałem. ²⁷ Powinieneś więc był oddać moje pieniądze bankierom, a ja po powrocie byłbym z zyskiem odebrał swoją własność. ²⁸ Dlatego odbierzcie mu ten talent, a dajcie temu, który ma dziesięć talentów. ²⁹ Każdemu bowiem, kto ma, będzie dodane, tak że nadmiar mieć będzie. Temu zaś, kto nie ma, zabiorą nawet to, co ma. ³⁰ A sługę nieużytecznego wyrzućcie na zewnątrz – w ciemności! Tam będzie płacz i zgrzytanie zębów”.

Przypowieść o talentach jest ostatnią z trzech przypowieści, za pomocą których zostaje zobrazowana Jezusowa nauka o czasach ostatecznych (tzw. mowa eschatologiczna – Mt 24,1-25,46). Serię otwiera przypowieść o zarządcy domu (por. 24,45-51), w której podkreślona zostaje wierność i wytrwałość chrześcijan w wypełnianiu powierzonych im dzieł królestwa niebieskiego. W centrum przytoczonej tydzień temu przypowieści o dziesięciu pannach (por. 25,1-13) pojawia się konieczność roztropności w pielęgnowaniu łaski wiary. Natomiast dzisiejsza przypowieść zachęca nas do pomnażania otrzymanego od Boga daru zbawienia. Wszystkie trzy przypowieści charakteryzują zatem uczniów Jezusa, którzy wiodąc codzienne życie, pośród różnych obowiązków i wydarzeń, mają zachowywać w sobie gotowość na spotkanie z powracającym Panem.

Dzisiejszy fragment rozpoczyna się słowami: „Podobnie też [jest z królestwem niebieskim] jak z pewnym człowiekiem, który mając się udać w podróż, przywołał swoje sługi i przekazał im swój majątek. Jednemu dał pięć talentów, drugiemu dwa, trzeciemu jeden, każdemu według jego zdolności, i odjechał” (25,14-15). Warto już na samym początku właściwie zidentyfikować występując tutaj postaci. Udający się w podróż człowiek (gr. anthropos), to sam Jezus Chrystus, który pod dokonaniu dzieła zbawienia powraca do Ojca. Zaś słudzy (gr. dulos) to uczniowie Pana, którzy pozostając na ziemi, tworzą Kościół, w którym dzieło zbawienia przekazywane jest kolejnym pokoleniom.

Przed rozpoczęciem podróży bogaty człowiek rozdysponowuje pomiędzy sługami swój majątek. Każdy z nich otrzymuje różną jego część, w zależności od własnej zdolności. Talent (gr. talanton) w ówczesnych czasach był miarą wagi, za pomocą której odmierzano drogocenne metale. Na przykład jeden talent mógł oznaczać 34 kg srebra. Każdy zatem ze sług, mimo że otrzymuje różną ilość talentów, w rzeczywistości zostaje obdarzony niemałym bogactwem. Owym bogactwem jest dar zbawienia, który według Bożego planu, na różne sposoby uobecnia się w życiu człowieka. Pragnieniem właściciela jest, by powierzone dobro zostało pomnożone (por. Łk 19,13).

Nie wszyscy jednak słudzy dobrze wywiązali się ze swojego zadania: „ten, który otrzymał pięć talentów, poszedł, puścił je w obieg i zyskał drugie pięć. Tak samo i ten, który dwa [otrzymał]; on również zyskał drugie dwa. Ten zaś, który otrzymał jeden, poszedł i, rozkopawszy ziemię, ukrył pieniądze swego pana” (Mt 25,16-18). Godnym podkreślenia jest, że dwaj pierwsi słudzy, do tego stopnia okazali się obrotni, że podwoili powierzony im majątek. Trzeci zaś sługa zrezygnował z jego zainwestowania i ograniczył się do bezpiecznego ukrycia otrzymanego talentu. Dar zbawienia, mimo że mniej czy bardziej widocznie uobecnia się w życiu poszczególnych ludzi, zawsze jest skarbem, którego najlepszym sposobem przyjęcia jest pozwolenie, by „wszedł w ruch”, tzn. by twórczo przemieniał człowieka.

Po powrocie z podróży pan zaczyna rozliczać się ze sługami: „Po dłuższym czasie powrócił pan owych sług i zaczął rozliczać się z nimi. Wówczas przyszedł ten, który otrzymał pięć talentów. Przyniósł drugie pięć i rzekł: Panie, przekazałeś mi pięć talentów, oto drugie pięć talentów zyskałem. Rzekł mu pan: Dobrze, sługo dobry i wierny! Byłeś wierny w rzeczach niewielu, nad wieloma cię postawię: wejdź do radości twego pana! Przyszedł również i ten, który otrzymał dwa talenty, mówiąc: Panie, przekazałeś mi dwa talenty, oto drugie dwa talenty zyskałem. Rzekł mu pan: Dobrze, sługo dobry i wierny! Byłeś wierny w rzeczach niewielu, nad wieloma cię postawię: wejdź do radości twego pana!” (25,19-23). Dwaj pierwsi słudzy, ponieważ zdołali podwoić otrzymane talenty, zostają pochwaleni i awansowani. Każdy z nich słyszy słowa, które przypominają sytuację wiernego sługi z przypowieści o zarządcy domu: „Zaprawdę, powiadam wam: Postawi go nad całym swoim mieniem” (24,47). W obydwu przypadkach chodzi o ukazanie, iż człowiek pomnażający otrzymany od Boga dar zbawienia, może liczyć na dalsze bycie w „domu Pana”, tym razem w królestwie niebieskim. Dodatkowo słowa „wejdź do radości twego pana” podkreślają czekającą go łaskę doświadczania wyjątkowej bliskości Boga.

Zupełnie odmienna jest sytuacja trzeciego sługi: „Przyszedł i ten, który otrzymał jeden talent, i rzekł: Panie, wiedziałem, żeś jest człowiek twardy: żniesz tam, gdzie nie posiałeś, i zbierasz tam, gdzie nie rozsypałeś. Bojąc się więc, poszedłem i ukryłem twój talent w ziemi. Oto masz swoją własność! Odrzekł mu pan jego: Sługo zły i gnuśny! Wiedziałeś, że żnę tam, gdzie nie posiałem, i zbieram tam, gdzie nie rozsypałem. Powinieneś więc był oddać moje pieniądze bankierom, a ja po powrocie byłbym z zyskiem odebrał swoją własność” (25,24-27). Lęk przed panem sprawił, iż trzeci sługa powstrzymał się do pomnażania powierzonego mu daru. Nie trudno tutaj znaleźć odniesienie do faryzeuszów i uczonych w Piśmie, a także do tych wszystkich, którzy „niewolniczo” podchodzą do wypełniania Bożej woli. Bóg w osobie swojego Syna objawił największą tajemnicę swego serca, to że najbardziej definiuje Go miłość (por. 1 J 4,16), a oni nadal widzą w Nim jedynie budzącego grozę władcę i sędziego, który surowo będzie rozliczał się z człowiekiem. Strach przed tak pojmowanym Bogiem nie pozwala twórczo korzystać z otrzymanej łaski, nie pozwala jej czynić człowieka nowym, na wzór Jezusa Chrystusa.

Stąd smutny koniec trzeciego sługi: „Dlatego odbierzcie mu ten talent, a dajcie temu, który ma dziesięć talentów. Każdemu bowiem, kto ma, będzie dodane, tak że nadmiar mieć będzie. Temu zaś, kto nie ma, zabiorą nawet to, co ma. A sługę nieużytecznego wyrzućcie na zewnątrz – w ciemności! Tam będzie płacz i zgrzytanie zębów” (25,28-30). Gdybyśmy ograniczyli się jedynie do samej historii opowiedzianej w przypowieści, postawa pana mogłaby wydawać się zbyt surowa. Jednakże, gdy weźmiemy pod uwagę duchowe znaczenie „talentów”, sprawa zaczyna wyglądać inaczej. Powierzenie komuś łaski zbawienia pociąga za sobą wielką odpowiedzialność. Brak przyzwolenia, by ta łaska wzrastała i przemieniała życie człowieka jest w swej istocie jej odrzuceniem.

W jaki sposób pielęgnuję otrzymaną na chrzcie świętym łaskę wiary? Czy mam świadomość, że jest ona darem, który wymaga mojego stałego zaangażowania? Co bym powiedział Jezusowi, gdyby dzisiaj powrócił i zapytał mnie, co zrobiłem z łaską zbawienia?